Stamceltherapie en BrainStorm

Stamceltherapie en BrainStorm

Vanwege de vragen die er zijn over stamceltherapie en in het bijzonder van BrainStorm hieronder de situatie per september 2019.

Op basis van proefdieronderzoek zijn er aanwijzingen dat stamcellen mogelijk een ondersteunend en beschermend effect zouden kunnen hebben op nog aanwezige zenuwcellen bij ALS, en misschien dan ook bij PSMA en PLS.

Bij de proefdieren die een stamcel-behandeling ontvingen, vertraagden het begin en de progressie van de ziekte en was de levensduur van dieren verlengd.^1-3,5-6 Deze resultaten moedigden onderzoek naar de mogelijkheden van stamceltherapie bij mensen aan. Hierop volgden fase 1 of 2 onderzoeken die voornamelijk gericht waren op het beoordelen van de veiligheid van dergelijke behandeling bij een relatief klein aantal patiënten.^{1-3, 5-6}  De resultaten bij mensen toonden, hoewel ze de veiligheid en haalbaarheid van MSC-transplantatie bevestigden, slechts een gedeeltelijke verbetering van de klinische ALS-scores (ALS-FRS-R en vitale capaciteit) en slechts enkele van hen toonden een effect aan bij het vertragen van de ziekteprogressie.^1-6 Maar, ongeacht deze mogelijk positieve effecten die de onderzoekers beschrijven, kan je niet de resultaten van deze studies bij elkaar optellen vanwege het kleine aantal deelnemers aan deze trials én door de verschillende protocollen die hierbij gevolgd worden. ^1-3,5-6 De studies zijn niet met elkaar te vergelijken. Om deze reden zijn, ondanks dat de eerste resultaten wijzen op een mogelijke gunstige werking van MSC-transplantatie bij ALS, meer onderzoeken en studies met een groter aantal patiënten nodig om werkelijke effectiviteit te verduidelijk en om het MSC-werkingsmechanisme beter te begrijpen.^1-3,5-6

BrainStorm
BrainStorm is een bedrijf dat als één van de eersten aangekondigd heeft een grootschalige trial te starten: naar verwachting start er dit jaar een fase 3 onderzoek met NurOwn bij 200 patiënten. Hiervan worden de eerste resultaten in de loop van volgend jaar verwacht.¹ De behandeling die BrainStorm onderzoekt wijkt enigszins af van de meeste andere onderzoeken naar MSC-stamceltherapie. Zij voegen NTFs toe aan de geoogste stamcellen. NTFs zijn stofjes (Neurotrophic Growth Factors) die mogelijk de overleving van motorneuronen bij ALS kunnen verbeteren.³ Hiervoor bewerken ze de stamcellen (die uit het beenmerg van de patiënt gehaald worden) om extra NTFs uit te scheiden.³ Deze bewerkte stamcellen plaatsen ze vervolgens terug bij de patiënt via een injectie in de spieren en/of rechtstreeks in het ruggenmerg.³ BrainStorm heeft al twee eerdere studies (fase 1/2: 12 patiënten; fase 2a: 14 patiënten) gedaan met dezelfde behandeling: zij toonden hierin aan dat de behandeling veilig is.³ Daarnaast wordt er gesuggereerd dat de snelheid waarmee de ALS-FRS-R score en vitale capaciteit afnamen vermindert was gedurende 6 maanden na de behandeling in vergelijking met drie maanden hiervoor.³ Echter, dit valt niet zomaar te concluderen omdat beide studies open-label waren, dit wil zeggen dat alle deelnemers weten of zij wel of niet de echte behandeling ontvangen. Dit kan de beoordeling van uitkomsten beïnvloeden. Verder geldt ook dat wederom het aantal deelnemers te klein was om conclusies te trekken over de werking van de behandeling.

Daarnaast startte BrainStorm in 2014 een fase 2 studie met NurOwn bij 48 patiënten waarbij de proefpersonen en artsen niet op de hoogte waren van wie de behandeling ontving en wie een placebo: een dubbel-blind studie. Hoewel dit onderzoek in 2016 is afgerond, zijn er nog geen resultaten uit  bekend gemaakt. Wel heeft BrainStorm op twee congressen (NEALS en AAN2018) een presentatie gehouden waarin mogelijke positieve resultaten presenteerden, maar tot op heden is er nog niets over deze studie gepubliceerd. Tot die tijd kan er dus nog niets gezegd worden over de resultaten van de studie, want aan de informatie die op de congressen gepresenteerd is, is geen waarde toe te kennen. Immers, er valt niets te zeggen over de geldigheid van deze informatie als het niet geverifieerd en gecontroleerd kan worden door collega onderzoekers.

Social media
Over stamceltherapie wordt steeds meer geschreven en verteld online. Overal, zoals op Youtube, zijn verhalen te vinden van patiënten die zeer persoonlijke, emotioneel krachtige verhalen vertellen met waarin alle positieve effecten beschreven worden. Video’s met getuigenissen van patiënten hebben een groot bereik, maar er is niets aan te verifiëren. Dat is een probleem. Niet omdat iemand vermoedt dat deze patiënten liegen – ze hebben zich na de behandelingen misschien echt veel beter gevoeld –  maar er is geen manier om te weten of ze alleen een placebo-effect ervaren. Anekdotes zorgen voor boeiende verhalen, maar het is geen wetenschappelijke data.

Kosten
Mocht, in de toekomst, stamceltherapie effectief blijken en beschikbaar worden als behandeling, dan zullen de kosten hiervoor enorm hoog zijn. Al jaren gebruiken farmaceutische bedrijven hoge ontwikkelkosten als argument om hun prijzen te rechtvaardigen: bij de ontwikkeling van NurOwn worden dure technieken gebruikt, zoals cryopreservatie (het invriezen bij extreem lage temperaturen), het bewerken van de stamcellen met NTFs en het herhaald toedienen in oplopende doseringen. Daarnaast kijken bedrijven hoeveel een medicijn waard is voor patiënten en in het geval van een dodelijke ziekte waar geen andere behandeling voor bestaat, lopen deze prijzen vaak snel op. Op dit moment worden de kosten van de NurOwn behandeling geschat op meer dan 300.000 USD per persoon per behandeling.⁴

Kortom, op stamcellen gebaseerde therapie als een toekomstige behandeling voor ALS-patiënten is voorbarig vanwege het gebrek aan resultaten. Er is tot op heden geen wetenschappelijk bewijs dat stamceltherapie kan leiden tot verbetering bij patiënten met ALS. Een eerste stap is het verzamelen van meer informatie over verschillende soorten stamcellen, aflevermethoden, dosis en hoe deze kunnen worden gebruikt om ALS te behandelen. Daarna moet nog bewezen worden wat de werkelijke langetermijneffectiviteit is.

Informatie van International Alliance of ALS/MND associations

APC is lid van de International Alliance of ALS/MND associations, dè wereldwijde vereniging die samenwerking als doel heeft t.b.v. een oplossing van ALS/PSMA/PLS. Zij vroegen hun gerenommeerde Scientific Advisory Council,  een paper over BrainStorm/NurOwn te schrijven, gezien de vele vragen van patiënten en organisaties.

Dat paper is HIER te downloaden.

Bronnen

1. Gugliandolo, A., Bramanti, P., & Mazzon, E. (2019). Mesenchymal Stem Cells: A Potential Therapeutic Approach for Amyotrophic Lateral Sclerosis?. Stem cells international, 2019, 3675627. doi:10.1155/2019/3675627
2. Gouel, F., Rolland, A. S., Devedjian, J. C., Burnouf, T., & Devos, D. (2019). Past and Future of Neurotrophic Growth Factors Therapies in ALS: From Single Neurotrophic Growth Factor to Stem Cells and Human Platelet Lysates. Frontiers in neurology, 10, 835. doi:10.3389/fneur.2019.00835
3. Petrou P, Gothelf Y, Argov Z, et al. Safety and Clinical Effects of Mesenchymal Stem Cells Secreting Neurotrophic Factor Transplantation in Patients With Amyotrophic Lateral Sclerosis: Results of Phase 1/2 and 2a Clinical Trials. JAMA Neurol. 2016;73(3):337–344. doi:10.1001/jamaneurol.2015.4321
4. Court, E. (2018, July 5). Meet the one patient who will get access to this experimental ALS therapy before it’s approved. Retrieved from https://www.marketwatch.com/story/only-one-patient-will-get-access-to-this-experimental-als-therapy-before-its-approved-2018-06-26
5. Goutman, S. A., Savelieff, M. G., Sakowski, S. A., & Feldman, E. L. (2019). Stem cell treatments for amyotrophic lateral sclerosis: a critical overview of early phase trials. Expert opinion on investigational drugs, 1-19.
6. Abati, E., Bresolin, N., Comi, G., & Corti, S. (2019). Advances, Challenges, and Perspectives in Translational Stem Cell Therapy for Amyotrophic Lateral Sclerosis. Molecular neurobiology, 1-13.